Postać świętej

św. Agnieszka należy do grona czterech wielkich dziewic i męczennic Kościoła: Cecylia (22 XI), Łucja (13 XII), Agnieszka (21 I) i Agata (5 II). Wszystkie wymienione są w Kanonie Rzymskim. Imię Agnieszka tłumaczy się jako "Czysta", ale pochodzi od łaciśnkiego słowa "agnus" oznaczającego baranka.

Św. Agnieszka urodziła się ok 291 r. w Rzymie w rodzinie chrześcijańskiej. Wg podań była piękną dzieczyną, o której względy zabiegał prefekt Semproniusz. Gdy odrzuciła jego względy z miłości do Chrystusa, spadły na nią prześladowania. Całkowicie obnarzona została rzucona na stadion na pośmiewisko i drwiny tłumów. Za sprawą cudu okryła się płaszczem z własnych włosów. Poniosła śmierć męczeńską przez ścięcie mieczem przy drodze Nomentańskiej w Rzymie w rok 304. Miała 13 lat.

Relikwie św. Agnieszki zostały złożone u wejścia do katakumb noszących dziś jej imię. Nad grobem została wzniesiona na jej część bazylika przez Cesarza Konstantyna Wielkiego. Przy bazylice znajduje się żeńskie zgromadzenie zakonne.

Św. Agnieszka jest patronką dzieci, panien i ogrodników.

Pauliusze

Zakonnice ze zgromadzenia przy bazylice św. Agnieszki hodują baranki. Każdego roku w dniu św. Agnieszki składają w darze Papieżowi dwa baranki. Po pobłogosławieniu ich przez Papieża siostry wyrabiają z wełny baranków pauliusze. Pauliusz, to białe koliste wstęgi z sześcioma krzyżami haftowanymi czarnym jedwabiem. Paulisze otrzymują z rąk Papieża wszyscy nowo mianowani arcybiskupi i noszą je na ornacie, jak symbol swej władzy.

św. Anna Samotrzecia - Dzień Babci

21 stycznia przypada także wspomnienie św. Anny Matki Najświętsztej Maryji Panny, czyli Babci Jezusa. Dlatego w dniu dzisiejszym obchodzony jest Dzień Babci.

W ikonografi św. Anna przedstawiana jest w towarzystwie Najświętszej Maryji Panny i Jezusa. W dawnej polszczyźnie takie ujęcie nazywało się "samotrzeć" czyli w trzy osoby, rozumiane jako ktoś w towarzystwie dwu. Dlatego ikony przedstawiające św. Annę z Maryją i Jezusem nazywane są "św. Anna Samotrzecia".