Geneza

Środa Popilecowa jest pierwszym dniem Wielkiego Postu. Nazwa "Środa Popielcowa" lub "Popielec" wywodzi się od posypywania popiołem głów wiernych przez kapłana podczas Mszy św.

Sam zwyczaj posypywania popiołem bieże się z ceremonii posypywania głów grzeszników przez biskupów z pierwszych wieków chrześcijaństwa. Chrześcijanie, którzy dopuścili się ciężkich grzechów, musieli na początku Wielkiego Postu wdziać szaty pokutne, biskup obsypywał ich głowych popiołem, a po odśpiewaniu psalmów byli wyprowadzani pozam świątynie. W ten sposób byli wyłączani ze wspólnoty i zobowiązani do publicznej pokuty oraz zadośuczynienia poprzez modlitwę, post i jałmużnę. Dopiero w Wielki Czwartek biskup udzielał im rozgrzeszenia, obdarowywał pocałunkiem pokoju i znów włączał do wspólnoty.

W średniowieczu złagodzono nieco obrzęd. Wierni dobrowolnie poddawali się ceremonii obsypania głów popiołem i sami zobowiązywali się do pokuty poprzez: modlitwę, jałmużnę i post. I w tej formie zwyczaj ten trwa do dziś.

Wypalanie patelń i garnków

Ponieważ w okresie Wielkiego Postu nie sporzywa się pokarmów mięsnych i tłuszczów zwierzęcych, w Środę Popielcową bardzo pieczołowicie czyści się wszystkie patelnie, garnki i naczynia z najdrobniejszych osadów tłuszczu.