Geneza

Święto Objawienia Pańskiego jest najstarszym świętem chrześcijańskim obchodzonym od III w. pod nazwą Epifanii. Jest to święto Objawienia się Jezusa Chrystusa, prawdziwego Boga i Zbawiciela poganom. Syn Boży objawia się Trzem Mędrcom, lub bardziej popularnie nazywanych Królami ze Wschodu. Stąd potoczna nazwa święta - Trzech Króli. Tradycja podaje, że mieli oni na imiona: Kacper, Melchior i Baltazar.

Każdy z Królów złożył Dzieciątku symboliczne dary:

• złoto - jako uznanie w Chrystusie Króla
• mirre - uznanie w Chrystusie prawdziwego Człowieka
• kadzidło - jako uznanie w Nim Boga

Na pamiątkę tych wydarzeń, podczas Mszy św. święci się w kościele: kredę, kadzidło i złoto.

Kreda

Po powrocie z kościoła gospodarz domu kreśli na drzwiach wejściowych napis: "C † M † B A.D. MMXII". Znakując drzwi wypowiada się krótką modlitwę: Christus Mansionem Benedicat, co znaczy "Niech Chrystus błogosławi temu domowi". Natomiast znaki "A.D." są skrótem łacińskich słów "Anno Domini", czyli Roku Pańskiego. Następnie piszemy rok, tu też napisany po łacinie: "MMXII".

Z czasem skrót "C † M † B" zaczęto tłumaczyć jako łacińskie imiona Trzech Królów: Casper, Melchior i Baltazar. Po polsku będą to imiona: Kacper, Melchior, Baltazar. I stąd się wyrodził zwyczaj pisania na drzwiach: "K † M † B 2012", który potocznie jest interpretowany jako pierwsze litery imion Mędrców ze Wschodu. Jednak należy pamiętać, że pierwotnie chodziło o litery "C † M † B" od słów modlitwy: Christus Mansionem Benedicat.

Kadzidło

Po powrocie z kościoła, kadzidłem okadza się cały domu i gospodarstwo. Wpierw należy umieścić żar z węgla drzewnego w kadzidełku i dopiero potem posypać go kadzidłem. Palące się kadzidło napełni dom przyjemną wonią. Należy z kadzidełkiem przemierzyć wszystkie pokoje i zakamarki okadzając je.

Złoto

Poświęcone złoto w postaci monet lub pierścionków wrzuca się noworodkom do pierwszej kąpieli w intencji zdrowia i siły. Złotem pociera się też bolące miejsca, zwłaszcza skórę, w celach leczniczych.

Migdałowy król

Po obiedzie, na deser podaje się niewielkie ciasteczka, dla każdego jedno. W jednym z ciastek zapieczony jest duży migdał. Ten, komu przypadnie ciastko z migdałem otrzymuje godność Migdałowego króla i miłościwie panuje domownikom do końca dnia. Reszta domowników, jego poddani, są mu wierni i posłuszni.

Orszak Trzech Króli

Zwyczaj narodził się w Warszawie i szybko rozpowszechnia się po innych miastach Polski. Orszak, to forma ulicznych jasełek odtwarzająca drogę Trzech Króli do Stajenki Betlejemskiej. Królowie reprezentują trzy kontynenty: Europę, Azję i Afrykę. Królom w podróży towarzyszą orszaki wiernych sług. Zanim dotrą jednak na miejsce spotykają Heroda i jego dwór. Pochód kończy się złożeniem darów u stóp Dzieciątka Jezus i odśpiewaniem kolęd.

Koniec polowań

W święto Trzech Króli kończy się sezon polowań na sarny, jelenie i dziki. Poucza o tym przysłowie: "Sieć ostatnią Trzej Królowie rozpinają po dąbrowie."