Pielgrzymowanie, czyli piesza wędrówka do miejsca świętego jest jedną z form pobożności.
Za pierwowzór pielgrzymki uchodzi wędrówka Abrahama "ojca wszystkich wieżących" z Ur do ziemi wskazanej mu przez Boga. Drugą wielką pielgrzynką była czterdziestoletnia droga Izraelitów z Egiptu do Kannanu. Po zbudowaniu Świątyni Salomona i umieszczeniu w niej Arki Przymierza, każdy dorosły Izraelita był zobowiązany do odbycia pielgrzymnki do Jerozolimy trzy razy w roku na najważniejsze święta.
Św. Józef i Maryja, a potem już sam Jezus również respektowali te praktyki, o czym czytamy na kartach Ewangeli (Łk 2, 41-42): "Rodzice Jego chodzili co roku do Jerozolimy na Święto Paschy. Gdy miał lat dwanaście, udali się tam zwyczajem świątecznym."
Od czasów cesarza rzymskiego Konstantyna Wielkiego, po ustaniu prześladowań, chrześcijanie wyruszyli na szlaki pątnicze. Głównym celem wędrówek stały się miejsca związane z życiem, śmiercią i zmartwychwstaniem Chrystusa w Palestynie. Dla chrześcijan jest to "Ziemia Święta".
Silnym impulsem do wzmożenia pielgrzynek do Ziemi Świętej było odnalezienie przez św. Helenę relikwii Krzyża Świętego w 326 r. W miejscach szczególnie związanych z Chrystusem wzniesiono przepiękne bazyliki. Ziema Święta nadal pozostaje celem pielgrzymek z całego świata.
Narastający kult męczenników wyznaczył nowe trasy pielgrzymek: do miejsc ich pochówków lub śwątyń, w których przechowywano ich relikwie. Na czoło wysunął się Rzym z grobami św. Piotra Apostoła i św. Pawła. W Rzymie, siedzibie Głowy Kościoła gromadzono też najcennieksze relikwie związane z Jezusem: Krzyż Święty, Tytulus - tablica z Krzyża Świętego z napisem Piłata: "Jezus Nazarejczyk Król Żydowski", Ciernie z Korony Cierniowej, Gwoździe, Święte Schody po których wchodził na sąd do Piłata, koluma - przy której był biczowany, żłobek - do którego był złożony po narodzeniu. Relikwie te do dziś można zobaczyć w Rzymie.
Od IX w. odbywają się pielgrzymki do grobu św. Jakuba Apostoła w Hiszpani w Santiago de Compostella nad Atlantykiem. To tam narodził się zwyczaj zabierania przez pątników muszelek na pamiątkę odbytej drogi. Dziś wizerunkiem muszelki oznaczone są istniejące od Średniowiecza szlaki prowadzace do Santiago.
Pod koniec Średniowiecza nasiliły się pielgrzymki związane z Matką Bożą. Początkowo były to miejsca, w których przechowywano relikwie związane z Matką Bożą jak Domek z Nazaretu. Później Sanktuaria z łaskami słynącymi wizerunkami Matki Bożej oraz miejsca Objawień Najświętszej Maryji Panny.
Na ziemiach polskich pierwszym i przez długie wieki najważniejszym celem pielgrzymów był klasztor benedyktyński na Łysej Górze. Klasztor został ufundowany w 1006 r. przez Bolesława Chrobrego i do dziś są w nim przechowywane relikwie Krzyża Świętego.
Od tych relikwii pochodzi nazwa gór, w których zlokalizowany jest klasztor - Góry Świętokrzyskie. Dziś nawet województwo wywodzi swą nazwę od tego miejsca - Województwo Świętkorzyskie. Z początkiem XVII w. klasztor świętokrzyski stracił swoją pierwszoplanową pozycję jako cel pielgrzynek na rzecz Jasnej Góry. Ruch pielgrzymkowy na Święty Krzyż nadal trwa, ale nie jest już tak wielki jak kiedyś.
Obecnie największe i najbardziej znane są pielgrzymki na Jasną Górę. Co roku kilkaset tysięcy ludzi wyrusza ze wszystkich zakątków Polski i Europy, by pokłodnić się Czarnej Madonnie i pozostawić u Jej stóp swoje podziękowania i prośby. Pielgrzymowanie na Jasną Górę praktycznie trwa cały rok, ale sierpień pod tym względem jest szczególny. Każdego dnia sierpnia dociera po klika pieszych pielgrzymek pod mury Sanktuarium, razem ok 44. Śmiało możemy powiedzieć, że sierpień to miesiąc pielgrzymek. Najstarsze pielgrzymki to:
Nie tylko Jasna Góra jest celem pielgrzymów. Do Sanktuariów rozsianych po całym kraju rok rocznie organizowane są różne pielgrzymki: do Piekar Śląskich pielgrzymka kobiet w pierwszą niedzielę po święcie Wniebowzięcia Najświętszej Marii Panny i pielgrzymka mężczyzn w ostatnią niedzielę maja. Wspomijmy jeszcze inne cele pielgrzymek: na Górę św. Anny, do Lichenia, Gietrzwałdu, Wambierzyc, Skrzyńska, Studzianny, Starej Błotnicy, Kalwarii Pacławskiej...