Od Środy Popielcowej do Wielkiej Soboty
Okres przygotowania do najważniejszego święta chrześcijaństwa, czyli Triduum Paschalengo nazwa się Wielkim Postem. Rozpoczyna się Środą Popielcową, a kończy w Wielką Sobotę, ostatnim dniem poprzedzającym Niedzielę Zmartwychwstania. Razem 40 dni. Wielki Post jest pamiątką okresu postu Jezusa Chrystusa przed rozpoczęciem publicznej działalności. W Ewangelii św. Łukasza czytamy (Łk 4,1-2):
"Pełen Ducha Świętego, powrócił Jezus znad Jordanu i przebywał w Duchu na pustyni czterdziści dni gdzie był kuszony przez diabła. Nic w owe dni nie jadł, a po ich upływie odczuł głód."
W okresie Wielkiego Postu wierni zobowiązani są do pokuty i zadośćuczynienia za grzechy poprzez "post, jałmużnę i modlitwę"
Post oznacza przede wszystkim wstrzemięźliwość od pokarmów mięsnych i tłuszczów zwierzęcych (post jakościowy).
We środy, piątki i soboty obowiązuje post ścisły, czyli do postu jakościowego dochodzi post ilościowy, co oznacza spożywanie pokarmów w małych ilościach. Często posiłki ograniczają się do chleba i wody. Tradycja poszczenia w te dni sięga wczesnego Średniowiecza:
Po Śródpościu post się zaostrza i z menu opócz mięsa i tłuszczów zwierzęcych znikają nabiały.
Również w stroju należy podkreślić skromość i nie nosić zbyt krzykliwie kolorowych ubrań oraz nadmiaru ozdób. Szczególnie właściwie prezentują się szarości i fiolety z biżuterią srebrną, z masy perłowej lub kości słoniowej w kształcie krzyżyka.
Zgodnie z nakazem ewangelicznym należy hojnie wspierać najuboższych i potrzebujących (Mt 5,42):
"Daj temu, kto cię prosi, i nie odwracaj się od tego, kto chce pożyczyć od ciebie"
W kościołach wystawione są puszki "Ofiara dla ubogich", do których wrzuca się pieniądze.
Caritas oraz inne instytucjie kościelne i świeckie przprowadzają zbiórki pieniędzy na pomoc dla najuboższych i potrzebujących.
Opócz postu i jamużny w okresie Wielkiego Postu więcej czasu poświęcamy na modlitwę, w szczególności na rozważanie Męki Pańskiej. Do szczególnych modlitw w tych dniach należy Droga Krzyżowa i Gorzkie Żale.
W każdy piątek we wszystkich kościołach odprawiana jest Droga Krzyżowa, czternaście stacji obrazującej przebieg męki, śmierci i złożenia do grobu Jezusa Chrystusa.
Najstarsze zapiski świadczące o odprawianiu Drogi Krzyżowej pochodzą z IV w. z Jerozolimy, po odnalezieniu relikwi Krzyża św. w 329 r. Od XI w. rozbudowano nabożeństwo o procesje pasyjne ze stacjami i czytaniem fragmentów Ewangelii opisujących mękę Jezusa. Ostateczny kształt Drogi Krzyżowej, takiej jaką zamy ją dzisiaj, powstał w XVI w Niderlandach.
W wielu miejscach w Polsce Droga Krzyżowa odprawiana jest na ulicach miast lub na terenach sanktuariów. Do najsłynniejszych należy Kalwaria Zebrzydowska, gdzie w Wielki Piątek nabożeństwo Drogi Krzyżowej jest inscenizowane przez aktorów. Kalwaria Zebrzydowska była ulubinym miejscem modlitw św. Jana Pawła II zanim został papieżem.
Gorzkie Żale odprawiane są w kościołach w niedzielne popołudnie w okresie Wielkiego Postu. Przed wystawionym Naświętszym Sakramentem śpiewane są hymny o tematyce pasyjnej.
Hymny Gorzkich Żali zostały skomonowane przez ks. Wawrzyńca Stanisława Benika, ze Zgromadzenia Księży Misjonarzy i poraz pierwszy odśpiewane w 1707 r. w kościele św. Krzyża w Warszawie. W krótkim czasie rozpowszechniły się w całej Polsce. Naborzeństwo Gorzkich Żali jest wyjątkową tradycją tylko polską.
Układ Gorzkich Zali wzorowany jest na Jurtrzni brewiarzowej i składa się z "Pobudki (inaczej Zachętą)", oraz "Hymnu - Lament duszy nad cierpiącym Jezusem i Rozmowa duszy z Matką Bolesną". I podobnie jak w Jutrzni, męka Jezusa rozważana jest w trzech częściach, śpiewanych w kolejne niedziele.